Ζωή Φτίκα: Έχουν ζήτηση τα φυσικά έλατα άλλα κοιτάτε τη σφραγίδα…

Οι ημέρες των Χριστουγέννων πλησιάζουν και μαζί τους επιστρέφει η βαθιά ανθρώπινη ανάγκη για στολισμό και φυσικά μια… διαφορετική ατμόσφαιρα, τόσο γενικά στην πόλη όσο και στα σπίτια μας. Ένα από τα πιο κλασικά και διαχρονικά στοιχεία του χριστουγεννιάτικου στολισμού παραμένει το φυσικό έλατο. Όμως, το ερώτημα που απασχολεί αρκετούς καταναλωτές κάθε χρόνο είναι το εξής: Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φυσικό έλατο με τρόπο που να είναι νόμιμος και περιβαλλοντικά υπεύθυνος; Αρμόδια να δώσει απαντήσεις γύρω από το ζήτημα είναι η προϊσταμένη Επιθεώρησης Δασικής Πολιτικής Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας στη Γενική Γραμματεία Δασών του Υπουργείου Περιβάλλοντος, κ. Ζωή Φτίκα, η οποία εξηγεί αναλυτικά τι ισχύει στη χώρα μας και πώς ο πολίτης μπορεί να επιλέξει ένα φυσικό δέντρο με περιβαλλοντική συνείδηση. Η κ. Φτίκα διευκρινίζει κατ’ αρχάς ότι υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες προέλευσης φυσικών ελάτων:

Τα ιδιωτικά φυτώρια και τα δημόσια – δασικά φυτώρια.

Στην πρώτη κατηγορία, δηλαδή στα ιδιωτικά φυτώρια, ο ιδιώτης που διαθέτει τον χώρο και καλλιεργεί έλατα, υποβάλλει αίτηση στην αρμόδια Δασική Υπηρεσία. Ακολουθούν οι απαραίτητοι έλεγχοι ώστε να διαπιστωθεί ότι η καλλιέργεια είναι σύνομη και το δέντρο έχει αναπτυχθεί σε εγκεκριμένο χώρο. Μόλις ολοκληρωθεί ο έλεγχος, τοποθετείται η μολυβδοσφραγίδα, μια ειδική σήμανση που αποδεικνύει ότι το δέντρο έχει περάσει από επίσημη διαδικασία πιστοποίησης.

«Καλούμε τον κόσμο να αναζητά πάντα αυτήν τη σήμανση», υπογραμμίζει η κ. Φτίκα. «Είναι η απόδειξη ότι το έλατο έχει κοπεί νόμιμα, από εγκεκριμένο σημείο, και ότι τηρείται μια διαδικασία που προστατεύει περιβάλλον και όχι την παράνομη υλοτομία». Η δεύτερη κατηγορία αφορά τα δασικά, δημόσια φυτώρια, τα οποία καλλιεργούν τα δικά τους έλατα. Αφού εκδοθούν οι απαραίτητες άδειες κοπής, τα δέντρα διατίθενται συνήθως σε συνεργασία με τους κατά τόπους Δασαρχεία. Οι καταναλωτές μπορούν, επίσης, να ζητήσουν ενημέρωση από τις αρμόδιες αρχές, καταγράφεται αυστηρά ο αριθμός των δέντρων και διασφαλίζεται η αειφορία του φυσικών ελάτων.

Η ίδια αντιμετωπίζει αυτήν την τάση με αισιοδοξία, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι η διαδικασία γίνεται σωστά: «Όταν η κοπή των ελάτων ακολουθείται από την προβλεπόμενη διαδικασία, τότε η συνολική εικόνα είναι φιλική προς το περιβάλλον. Τα ειδικά φυτώρια ανανεώνονται, οι εκτάσεις διαχειρίζονται νόμιμα και δεν προκαλείται ζημιά στα δάση μας». Το σημείο που τονίζει ιδιαίτερα είναι η ορθή εναπόθεση των δέντρων μετά τις γιορτές. «Δεν τα πετάμε στα σκουπίδια. Τα φυσικά έλατα πρέπει να καταλήγουν σε ειδικά σημεία συλλογής, όπου θα αξιοποιηθούν ως οργανικό υλικό, κομπόστ ή θα διαχειριστούν σύμφωνα με τις οδηγίες των υπηρεσιών».

ΜΠΑΤΣΕΣ ΚΑΙ ΑΡΚΟΥΔΟΠΟΥΡΝΑΡΑ

Ένα ακόμα στοιχείο της φετινής τάσης είναι η αυξημένη χρήση κλαδιών ελάτου, γνωστές ως «μπάτσες». Η διαδικασία για την απόκτηση τους είναι παρόμοια με τα δέντρα, απαιτείται άδεια από τις αρμόδιες διασφαλίσεις και υπεύθυνες κοπές. Σε συγκεκριμένες κοπές ελάτης και τότε μπορούν να συλλεχθούν νόμιμα. Τα κλαδιά αυτά χρησιμοποιούνται ευρέως σε σπίτια, καταστήματα και διακόσμηση βιτρινών, πολλές φορές μάλιστα αναποδογυρισμένα, ακολουθώντας μια διεθνή αισθητική τάση. Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το αρκοουδοπουρναρο, ένα είδος κέδρου με χαρακτηριστικά κόκκινα μούρα που χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο σε χριστουγεννιάτικες συνθέσεις. Η κ. Φτίκα διευκρινίζει ότι συχνά μπερδεύεται με το «γκι», το οποίο, όμως, είναι εντελώς διαφορετικό φυτό: Το αρκοουδοπουρναρο είναι θάμνος ή μικρό δέντρο με σκούρα, γυαλιστερά, αγκαθωτά φύλλα και έντονα κόκκινα μούρα. Είναι παραδοσιακό χριστογεννιάτικο φυτό στην Ευρώπη και χρησιμοποιείται ευρέως στη διακόσμηση. Το γκι, αντίθετα, είναι ημιπαράσιτο που φυτρώνει πάνω σε κλαδιά άλλων δέντρων (π.χ. μηλιές, λεύκες). Έχει λευκές διάφανες ρόγες και ανοιχτό πράσινο φύλλωμα. Στην ελληνική παράδοση χρησιμοποιείται λιγότερο, ενώ σε πολλές χώρες της Βόρειας Ευρώπης θεωρείται φυλαχτό τύχης. Η διάκριση είναι σημαντική, τόσο για λόγους οικολογίας όσο και για να αποφεύγεται η παράνομη συλλογή ειδών που ενδέχεται να προστατεύονται.

Η κ. Φτίκα προτείνει και μια ακόμα, πιο οικολογική λύση: «Ο κόσμος μπορεί να πειραματιστεί με μικρά έλατα σε γλάστρες. Να τα μεγαλώσει στο σπίτι ή στον κήπο, να τα στολίζει κάθε χρόνο και, όταν φτάσουν σε ένα μέγεθος, με την καθοδήγηση της υπηρεσίας, να τα μεταφυτεύσει σε κατάλληλη περιοχή». Αυτή η πρακτική όχι μόνο προσφέρει χαρά κάθε Χριστούγεννα, αλλά λειτουργεί και ως μικρή πράξη οικολογικής συνεισφοράς. Το φυσικό έλατο, όταν επιλέγεται σωστά, μπορεί να αποτελέσει μέρος μιας υπεύθυνης και βιώσιμης χριστουγεννιάτικης παράδοσης. Με ενημέρωση, σεβασμό και τις σωστές διαδικασίες, το πράσινο των γιορτών μπορεί να παραμένει πράγματι... πράσινο.

Γκι και αρκουδοπούρναρο...

Φυσικά και υπάρχει αρκετός κόσμος που μπερδεύεται με το γκι και το αρκουδοπούρναρο. Η κ. Φτίκα εισαγωγικά λέει πως: «Το δάσος δε μας προσφέρει μόνο προστασία και ζωή, μέσα από τις οικοσυστημικές του λειτουργίες μας χαρίζει απλόχερα και τα προϊόντα του, τρόφιμα, νερό, ξυλεία, αλλά και άλλα προϊόντα, τις λεγόμενες δευτερεύουσες καρπώσεις, που με σύνθεση και κανόνες ο άνθρωπος μπορεί να διαχειριστεί και να απολαύσει» και μπαίνει στην ουσία του ζητήματος λέγοντας ότι: «Το ilex aquifolium (αρκουδοπούρναρο) φύεται στα δάση του Κισσάβου και του Ολύμπου. Η συλλογή συγκεκριμένης ποσότητας κλώνων του και βάσει των διαχειριστικών μελετών γίνεται τον Δεκέμβριο από τους Δασικούς Συνεταιρισμούς, κατόπιν άδειας της Δασικής Υπηρεσίας και καταβάλλοντας το καθορισμένο μίσθωμα βάσει σχετικών διαταγών. Ο ίξος (Viscum album), γνωστός και ως γκι ή γκου (από το γαλλικό gui), ανήκει στην οικογένεια Loranthaceae (Λωρανθίδες) και είναι αειθαλές παράσιτο δέντρων, κυρίως των ελάτων, αλλά και των καστανιών».