Περί πολιτικής συμμετοχής

 Γράφει ο Νίκος Ντόλας, Φιλόλογος, Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών, υποψήφιος Βουλευτής ΝΔ Λάρισας

Ο κάθε εκλογικός νόμος έρχεται αντιμέτωπος με δύο κατεξοχήν προκλήσεις. Αφενός την ισότιμη αντιπροσώπευση των πολιτών, αφετέρου την κυβερνησιμότητα. Ο πρώτος στόχος αποκλείει εκ προοιμίου τα πλειοψηφικά συστήματα, ο δεύτερος τα αναλογικά. Και τα δύο ακραία αυτά συστήματα μάλλον αποτελούν προϊόν πολιτικού καιροσκοπισμού, όπως η μετεμφυλιακή και η μεταπολιτευτική συγκυρία μάς δίδαξαν.

Δεν μπορούμε να επιζητούμε ούτε μια ιδεώδη περιγραφική αντιπροσώπευση με απλή αναλογική, αλλά ούτε με το επιχείρημα της κυβερνητικής σταθερότητας δύναται να σχετικοποιήσουμε απολύτως την αξία της αναλογικότητας στην αντιπροσώπευση. Σε καμία περίπτωση δε, δεν πρέπει να εισάγουμε μία υπονομευτική για το πολίτευμα αβεβαιότητα στους κανόνες του εκλογικού παιχνιδιού.

Σαφέστατα πρέπει να πούμε ναι στον πολιτικό πλουραλισμό. Αλλά σαφώς πρέπει να πούμε όχι στην ακυβερνησία ή στις παρά φύσιν συμπράξεις. Ζητούμενο πρέπει να είναι η κυβερνησιμότητα χωρίς δομική αλλοίωση της αντιπροσωπευτικότητας. Υπό τη σκοπιά αυτή κρίνεται αναγκαία μία μετατόπιση από την αρχή της ισοδυναμίας της ψήφου προς την κυβερνητική σταθερότητα ως ύψιστο σκοπό δημοσίου συμφέροντος.

Κάθε εκλογικός νόμος γενικότερα οφείλει να οργανώνει τους αριθμούς που βγαίνουν από την κάλπη. Να τους διαβάζει σωστά. Να δίνει στο πρώτο κόμμα ζωτικό ρόλο και να το πριμοδοτεί. Η πριμοδότηση όμως πρέπει να είναι προοδευτική. Παράλληλα πρέπει να διασφαλίζεται η αντιπροσώπευση σε υπαρκτά ιδεολογικά και πολιτικά ρεύματα. Με άλλα λόγια, η όποια αναλογικότητα ενός εκλογικού νόμου πρέπει να παρέχει εργαλεία που αφενός θα διασφαλίζουν τη δυνατότητα του κυβερνάν, αφετέρου θα σέβονται τον πλουραλισμό.

Συμπερασματικά πρέπει να αποφεύγεται η άκριτη πριμοδότηση του πρώτου κόμματος, ώστε να αποφευχθούν στρεβλώσεις, όπως αυτές που είδαμε στο παρελθόν. Η κλιμακωτή πριμοδότηση, που αφαιρεί την απροϋπόθετη πρωτοκαθεδρία στο πρώτο κόμμα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Πρόκειται για εξορθολογισμό του bonus ως άδικου και τεχνικά προβληματικού.

Η συζήτηση για τον εκλογικό νόμο, βέβαια, εκτείνεται και σε άλλα ζητήματα. Τα βασικότερα είναι η δημιουργία ενός συστήματος που θα συνδυάζει πολυεδρικές και μονοεδρικές περιφέρειες, την κατάτμηση μεγάλων περιφερειών, τις προϋποθέσεις για την είσοδο ενός κόμματος στη Βουλή κ.α.

Σαφές πάντως είναι ότι ιδανικό εκλογικό σύστημα δεν υπάρχει. Υπάρχει όμως η αναγκαιότητα να κατακτηθεί επιτέλους ένα ευρέως αποδεκτό πλαίσιο διεξαγωγής των εκλογών. Και το πλαίσιο αυτό δεν μπορεί να είναι καιροσκοπικό, ούτε να εργαλειοποιεί τον εκλογικό νόμο προς εξυπηρέτηση τυχοδιωκτικών και συγκυριακών αναγκών. Προς τούτο άλλωστε ελήφθη και η συνταγματική μέριμνα το 2001. Απεδείχθη πως δεν έλυσε όμως απολύτως τα προβλήματα του καιροσκοπισμού.