«Η Επανάσταση της Βερδικούσιας: Μια Ιστορική Στιγμή για την Ελευθερία της Θεσσαλίας»

 Στις 7 Απριλίου 1854, η μικρή, ορεινή Βερδικούσια της Ελασσόνας έγινε το επίκεντρο ενός σημαντικού και συνάμα άγνωστου ιστορικού γεγονότος: την επανάσταση των κατοίκων της ενάντια στην οθωμανική τυραννία. Η Βερδικούσια, το μοναδικό ελεύθερο κεφαλοχώρι της περιοχής, επιλέχθηκε ως έδρα για την επαναστατική κίνηση, μια απόφαση που σφράγισε την ιστορία της περιοχής και της χώρας. Σε μια χρονική στιγμή γεμάτη θυσίες και αγώνες για την ανεξαρτησία, οι επαναστάτες της Βερδικούσιας, ενωμένοι από τον πόνο της καταπίεσης και την ανάγκη για ελευθερία, ανέλαβαν το βάρος της αντίστασης. Η διακήρυξή τους, γεμάτη θρησκευτική και εθνική αφοσίωση, πέρασε στην ιστορία και έστειλε μήνυμα όχι μόνο στην ελληνική κοινωνία, αλλά και στις μεγάλες δυνάμεις της εποχής.

Αυτή η επανάσταση, αν και πέρασε εν πολλοίς απαρατήρητη για χρόνια, αξίζει να αναδειχθεί ως ένα κορυφαίο κεφάλαιο της εθνικής μας ιστορίας.

Ο πρ. πρόεδρος Συλλόγου Βερδικουσιωτών Ν. Λάρισας – συγγραφέας Θανάσης Αστ. Δήμκος μιλάει σήμερα στην «ΕτΔ» γι’ αυτό το άκρως σημαντικό, μα υποφωτισμένο ιστορικό γεγονός:

Με αυτόν τον τίτλο, η εφημερίδα «Ελευθερια» Λάρισας, Δευτέρα 12 Ιουλίου 2024, ενημέρωνε τους αναγνώστες για το πολύ σπουδαίο ιστορικό γεγονός, που συνέβη στον απομακρυσμένο, ορεινό και ιστορικό χωριό, στο ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΚΕΦΑΛΟΧΩΡΙ ΒΕΡΔΙΚΟΥΣΙΑ. Ήταν πριν από εξήντα (60) περίπου χρόνια από την οριστική απελευθέρωσή του από τους Τούρκους (5 Οκτωβρίου 1912).

Η εφημερίδα είχε αναλυτικό ρεπορτάζ για τη συγκεκριμένη επανάσταση, ποιοι ήταν οι λόγοι και γιατί επιλέχθηκε η πολύπαθη κωμόπολη ως έδρα των εξεγερμένων επαναστατών. Έγραφε ακόμα ποιοι ήταν οι καπεταναίοι, οπλαρχηγοί, προύχοντες, δημογέροντες και κάτοικοι της Βερδικούσιας, της επαρχίας Δομένικο Ελασσόνας και από χωριά του Νομού Τρικάλων (Διάσελλο, Σμώλια). Είχε, επίσης, αναλυτικό πίνακα με ονοματεπώνυμα για τον καθένα ξεχωριστά και από πια περιοχή κατάγονταν (οι περισσότεροι ήταν βερδικουσιώτες). Δημοσίευε και τον όρκο τιμής των επαναστατών, επ’ ονόματι της Αγίας και ομοούσιου και αδιαιρέτου Τριάδος.

Οι επαναστάτες, αφού σήκωσαν τη σημαία της Επανάστασης, υπέγραψαν και τη διακήρυξη, την οποία έστειλαν στις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις και στον αρχηγό του Ελληνικού Στρατού, Χριστόδουλο Χατζηπέτρο. Σήμερα η εφημερίδα δημοσιεύει και τη διακήρυξη των επαναστατών προς τον Χριστόδουλο Χατζηπέτρο.

Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΝ ΑΡΧΗΓΟΝ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΩΝ ΟΠΛΩΝ.

Εκ της εγκλειομένης ενόρκου διακηρύξεώς μας μανθάνετε, Αρχηγέ, την απόφασίν μας εις το να αναλάβωμεν και αναλαμβάνομεν εις τας επαρχίας μας τον ένδοξον υπέρ της ανεξαρτησίας και ελευθερίας μας αγώνα. Τα δεινά, όσα ο τύραννος καθ’ ημών επήνεγκεν, είναι απερίγραπτα, και ανθρωπίνος γλώσσα δεν επαρκή ν’ απαριθμήση. Εσχάτως οι άγριοι Τούρκοι μας απεγύμνωσαν διά φρικώδους αργυρολογίας λόγω φοροδοσίας μέλλοντος ετών, ώστε, διά να επαρκέσωμεναπητείτο να πωλήσωμεν και αυτάς τας οικογενείας μας και πράγμα ανήκουστον, οι βάρβαροι πολλάκις εζήτησαν τα τέκνα μας εις συμψηφισμών των όσων μας απήτησαν. Διά να απαλλαγώμεν της πλέον παρακτηνώδους ταύτης καταστάσεώς μας, άλλο μέσον δεν υπολείπετο ή να επαναστατήσωμεν και επαναστατήσαμεν ήδη με την εμετάθετον και κραταίνπρόθεσιν ή ν’ αποθάνωμεν ή να ελευθερωθώμεν.

Οι οπλαρχηγοί: Δήμος Κ. Λάζος, Γιαννάκος Γυιότας, Ζήσης Γυιότας, Κωνσταντής Γυιότας, Γυιότας Κωνσταντίνου, Αναγ. Πέτρου Μολύτζου, Ζήσης Γιάννης, Πέτρος Χριστοδούλου, Κ. Χριστοδούλου, Ζήσης Ζιώγας Δούλος, Νικόλαος Γυιότας, Νικολ. Χρήστου, Γεωρ. Χρήστου, Γόγος Καλτίκης, Νικόλαος Γιώτας, Χρ. Στεργίου.

Οι δημογέροντες, προύχοντες και κάτοικοι Ελασσόνας, Δεμένικου και Τρικάλων: Παπαδημήτριος ιερεύς, Παπαγεωργάκης ιερεύς, Αναστάσιος Στεργίου, Τέγας Ζήσης, Χριστόδουλος Στεργίου, Ζήσης Παπάς, Γιώργος Θυργιωτός, Κώστας Θεοδωράκης, Γιαννάκης Νίκου, Δήμος Τσακνάκης, Τέγος Γεωραγάκης, Δαφύλιος Νικολάου, Μαργαρίτης Τσουμάνης, Γιάννης Καρζέλος, Δημ. Ευαγγελής, Νικόλαος Καλιώντας, Γιώτας Κανδάκος, Γιώτας Ντεχρή, Τέγος Χρυσός.

Οι δημογέροντες και προύχοντες του χωριού Σμώλιας και Πάνισι: Δημ. Παπαθανάσης, Αναγνώστης Παπαθανάσης, Αναγ. Πατζιόρας, Ζήσης Παπαγιάννης, Γιαννάκης Παππάς, Αγγελής Σίμου, Παππαθανάσιος Στεργίου, Σακκελάριος Στεργίου, Γιάνν. Στεργίου, Κώστας Στάμου, Παππανικόλαος.

Αίων, 24/4/1854, Αθήνα.

Πηγή: Από το βιβλίο του Βασίλη Πλάτανου «Σελίδες από την ιστορία της Ελασσόνας και της περιοχής» (Συλλογή ειδήσεων 1811-1912). Αρχεία της Βουλής των Ελλήνων.

Πιθανόν τα ονόματα των οπλαρχηγών που φέρουν τα ονόματα «Γυιότα» να είναι απόγονοι του Καπετάν Παναγιώτη (Μπαντόπουλος), υπολοχαγού που υπηρέτησε με πίστη την Ελληνική Επανάσταση. Όπως επίσης και το όνομα Παπαγεωργάκης ιερεύς, αυτό το όνομα είναι του εγγονού του Βερδικουσιώτη ήρωα ιερέα, Αθανάσιου Παπαθανασίου.

Η απόφαση των επαναστατών να επιλέξουν το ελεύθερο κεφαλοχώρι Βερδικούσια ως έδρα τους, αποτελεί κορυφαίο ιστορικό και θρησκευτικό γεγονός και ως τέτοιο θα πρέπει να αναδειχθεί και να προβληθεί, όχι μόνο σαν τοπική γιορτή, αλλά και σε εθνικό επίπεδο, διότι ήταν η μοναδική επανάσταση σε όλη τη Θεσσαλία στις 7 Απριλίου του 1854, η οποία έγινε γνωστή όχι μόνον στο τότε ελεύθερο ελληνικό κράτος, αλλά και στις ευρωπαϊκές μεγάλες δυνάμεις.

Για να επιτευχθεί αυτός ο ιερός σκοπός, θα πρέπει πρωτίστως η Δημοτική Κοινότητα Βερδικούσιας, οι φορείς του χωριού και σύσσωμοι οι Βερδικουσιώτες, όπου γης, να αδράξουν την ευκαιρία και την υπόθεση αυτή να την κάνουν σημαία τους. Να γίνουν κήρυκες αυτού του κορυφαίου ιστορικού γεγονότος και να απευθυνθούν προς κάθε κατεύθυνση, ώστε να αναδειχθεί και να προβληθεί «ελληνοπρεπώς και χριστιανοπρεπώς».

Πρώτοι συμπαραστάτες στην προσπάθεια αυτήν ήταν, όπως πάντα, οι δάσκαλοι του Νηπιαγωγείου – Δημοτικού Σχολείου και οι καθηγητές του Γυμνασίου – Λυκείου Βερδικούσιας. Αυτό οφείλεται κυρίως στον διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου – Νηπιαγωγείου, κ. Χρήστο Αντωνούλη, και στον κ. Χρήστο Κατσούρα, διευθυντή του Γυμνασίου – Λυκείου, με άξιους συμπαραστάτες τους συναδέλφους, τους δασκάλους και τους καθηγητές.

Την προσπάθεια αυτή στηρίζουν και υποστηρίζουν ανεπιφύλακτα: ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης της Ιεράς Μητρόπολης Ελασσόνας κ.κ. Χαρίτωνας και ο δήμαρχος Ελασσόνας κ. Νίκος Γάτσας.

Πιστεύουμε πως και η Περιφέρεια Θεσσαλίας (Περιφέρεια και Ενότητα Λάρισας) θα συνδράμουν και αυτοί σε ένα τόσο σημαντικό γεγονός, ώστε η εκδηλωθείσα επανάσταση στη Βερδικούσια, στις 7 Απριλίου του 1854, να πάρει πανθεσσαλικό χαρακτήρα.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

Την 7η Απριλίου 1854, οι επαναστάτες επέλεξαν τη Βερδικούσια ως έδρα τους, επειδή ήταν το μόνο χωριό που παρέμενε ελεύθερο κεφαλοχώρι. Και αυτό έχει συνάφεια με τον ηρωισμό του Παπαθανάση που αρνήθηκε να υπογράψει το φιρμάνι παράδοσης του χωριού στους Τούρκους, δίνοντας αιματηρή μάχη στου «παπά το ίσιωμα», στην οποία σκοτώθηκαν 50 άνθρωποι του χωριού μας.

Η γνώση της ιστορίας συνιστά προϋπόθεση για την ύπαρξη του έθνους. Όσο περισσότερο εμβαθύνουμε στο ιστορικό παρελθόν και ιδιαίτερα στα σημαντικότερα γεγονότα που επηρέασαν την ιστορία του τόπου μας, τόσο ισχυρότερη γίνεται η ταυτότητά μας ως χωριό και ως έθνος.

Τα στοιχεία αυτά είναι καταχωρημένα στο υπό έκδοση νέο βιβλίο του Θανάση Αστερίου Δήμκου με τίτλο: «Η Βερδικούσια από τα χρόνια της τουρκοκρατίας μέχρι σήμερα», 20 Απριλίου 2025.

Πηγή: eleftheria.gr